Kao rezultat uspješne saradnje ostvarene tokom sprovođenja projektnih aktivnosti, devet predsjednika opština jadranskog pilot regiona: Lješ, Vau i Deješ, Skadar, Ulcinj, Bar, Herceg Novi, Neum, Slivno i Mljet, potpisali su Sporazum o saradnji za implementaciju Modela integrisanog upravljanja čvrstim otpadom u pograničnim priobalnim područjima Jadranskog mora u Albaniji, Crnoj Gori, Bosni i Hercegovini i Hrvatskoj. Ceremonija potpisivanja Sporazuma upriličena je u okviru Završne konferencije projekta “Upravljanje čvrstim otpadom u ruralnim pograničnim i priobalnim područjima u regionu Jugoistočne Evrope“ koja je održana 21-22. juna 2016. godine u Strugi, Makedonija.

Završna konferencija je okupila preko 130 predstavnika sa lokalnog i centralnog nivoa iz jadranskog regiona, regiona planine Šare i regiona sliva Tare, Drine i Save iz sedam pilot zemalja Zapadnog Balkana, sa ciljem da se razmotre rezulatati, nalazi i preporuke projekta, kao i sljedeći koraci. Predstavnici opština Bar, Herceg Novi, Ulcinj i Pljevlja, Zajednice opština i Uprave za inspekcijske poslove uzeli su učešće na Završnoj konferenciji.

Projekat je pokrenuo razmatranje značajnih pitanja o upravljanju čvrstim otpadom, koji imaju uticaja izvan opštinskih i nacionalnih granica, ugrožavajući životnu sredinu, poljoprivredu, turizam i ukupni ekonomski razvoj.

 „Ako se čvrstim otpadom ne upravlja adekvatno, posljedice po ekonomiju su ogromne, stvarajući velike gubitke“, istakao je Kristof di Marko, menadžer Otvorenog regionalnog fonda GIZ-a za modernizaciju opštinskih usluga (ORF MMS). „Procjene su pokazale da priobalni region gubi godišnje oko 40 miliona EUR. Uvjeren sam da je stvarni gubitak značajno veći.“

U okviru projekta u pilot regionima su izvršene procjene prekograničnih povratnih uticaja na životnu sredinu i ekonomiju; izrađeni modeli integrisanog upravljanja čvrstim otpadom; sprovedene pilot mjere u opštinama i donijete preporuke za izmjene politika.

 „Preporuke za izmjene politika za upravljanje čvrstim otpadom, izrađene u participativnom procesu i usovojene od strane Generalne skupštine NALAS-a, predstavljaju smjernice za pronalaženje zajedničkih regionalnih rješenja, apelujući na lokalne i nacionalne donosioce odluka da preduzmu inicijative kojima će se unaprijediti uslovi za upravljanje čvrstim otpadom i poboljšati usluge koje pružaju građanima“, rekao je Boran Ivanoski, programski menadžer NALAS-a.

Projekat je pokazao da su kapaciteti za upravljanje čvrstim otpadom u regionu nedovoljno razvijeni, pri čemu 61% opština uključenih u projekat odlaže čvrsti otpad na deponijama koje ne ispunjavaju EU standarde. To je jedan od razloga postojanja otpada koji pluta rijekama i dospijeva u more. Predivno ostrvo Mljet u Hrvatskoj je stvarni dokaz toga stanja. Iako je na ostrvu obezbjeđenja 100-postotna pokrivenost uslugom sakupljanja sopstvenog otpada, tokom zime sjeverni vjetrovi donesu veliku količinu plutajućeg otpada, koji u najvećem procentu potiče iz Albanije, sa čime ovo malo ostrvo ne može da se izbori.

U tri panel sesije, učesnici su razmatrali veoma značajne teme: sakupljanje otpada u ruralnim područjima, recikliranje i lokalno planiranje i regulativa. Učesnici su diskutovali o uticaju projekta na njihov svakidašnji rad, kao i o novim idejama i inicijativama. Podstaknuta projektom, Opština Loznica iz Srbije uvela je primarno selektovanje četiri frakcije čvrstog otpada u lokalnim školama. Herceg Novi je u postupku donošenja novog Lokalnog plana upravljanja komunalnim otpadom. Na osnovu nalaza procjene koja je sprovedena u okviru projekta, novi strateški pristup će uključiti mjere za upravljanje čvrstim otpadom nastalim u ruralnim oblastima u cilju sprečavanja nastanka plutajućeg otpada koji rijekama dospijeva u more.     

Učesnici su tokom konferencije imali priliku da predlože projektne ideje kao odgovor na rješavanje uočenih problema. Predstavljeno je 17 ideja sa nadom da će se što više njih sprovesti u skorijoj budućnosti.

Projekat su sprovele Stalna radna grupa za regionalni i ruralni razvoj (SWG RRD) i Mreža asocijacija lokalnih vlasti jugoistočne Evrope (NALAS), uz finansijsku podršku Otvorenog regionalnog fonda GIZ-a za modernizaciju opštinskih usluga (ORF MMS) i Vlade Švajcarske. Zajednica opština Crne Gore je bila jedan od partnera zaduženih za realizaciju aktivnosti u pilot opštinama Herceg Novi, Bar i Ulcinj.