Čelnici šest crnogorskih opština potpisali su zajedničku Inicijativu za za izmjene I dopune Zakona o morskom dobru,  Zakona o planiranju prostora i izgradnji objekata i

Zakona o lukama. Inicijativu su potpisali predsjednici opština Herceg Novi, Tivat, Bar i Ulcinj, Stevan Katić, Željko Komnenović, Dušan Raičević i Genci Nimanbegu, kao i predsjednica Skupštine Opštine Kotor Maja Mršulja i potpredsjednik Opštine Budva Nikola Jovanović.

Predsjednici opština potpisnica Inicijative su saglasni da je ovo veliki događaj za primorske opštine, koji je ujedinio različite političke subjekte na temu decentralizacije upravljanja morskim dobro i vraćanja opštinama ono što su njihove izvorne nadležnosti.

Predsjednik Opštine Bar Dušan Raičević je istakao da su prije par mjeseci najavili inicijativu kojom se predsjednici opština ujedinjuju oko stava kojim se mijenjaju trenutna zakonska rješenje kojima se definiše zona morskog dobra na način da se, shodno Evropskoj povelji o lokalnoj samoupravi, upravljanje najvrednjim resursima vrati u ruke lokalnih samouprava sa ciljem, kako je rekao, da se mnogo kvalitetnije i odgovornije upravlja morski dobrom.

„Za ovu inicijativu  nijesu opredjeljući kriterijum finansijska sredstva već želja da se obalne zone na kvalitetniji način regulišu i sa njima upravlja i da pokušamo da sačuvamo i zaštitimo nešto što je prirodno dobro Crne Gore. Smatramo da je Morsko dobro do sad najmanje uradilo kako bi se plaže sačuvale i dodatno prihranjivale i kako bi se ta zona širila i zadovoljile sve pretpostavke  koje su neophodne za dalji razvoj turizma“ naglasio je Raičević.

 Potpredsjednik Opštine Budva Nikola Jovanović smatra da je u pitanju strateški dokument koji konačno znači da ideja decentralizacije u Crnoj Gori dobija svoj potpuni smisao i da je to ideja koja može da okupi predstavnike različitih političkih opcija.

„Jedna od najvećih vrijednosti je to što smo, ujedinjeni u toj ideji decentralizacije na kojima počiva Evropska Unija, na pravi način zastupali interese građana naših opština i to je obaveza da u narednom periodu na pitanjima koja su od značaja za naše građane tijesno sarađujemo i da je Zajednica opština Crne Gore dobar okvir i model kako to treba da radimo“ naveo je Jovanović.

Opština Budva učestvuje sa preko 50 odsto u ukupnom turističkom prihodu u budžetu države i veliko je nezadovoljstvo građana Budve jer ne dobijaju satisfakciju za ono što je rezultat rada turističkih poslenika i privrede, kaže Jovanović.

„Preko 500 miliona na godišnjem nivou se ubere od turističkog prihoda na teritoriji Budve a povrat kapitalnih investicija je praktično na nuli decenijama unazad i ta se loša praksa nastavlja.  Morsko dobro u ukupnoj teritoriji Crne Gore iznosi oko 300 km, što pokazuje koliko je to važan i značajan resurs koji nije povjeren opštinama, koji je od 1992. godine oduzet opštinama  i da praktično opštine nemaju nikakvo upravljanje i nikakav prihod na toj teritoriji. Potpisivanjem ovog dokumenta izražena je volja svih primorskih opština da se taj prihod vrati građanima naših opština koji trebaju da imaju prihod ali  i da savjesno upravljaju tim prostorom. Opštine će, ukoliko se ova incijativa realizuje, značajno bolje upravljati tim resursom. Za opštinu Budva je veoma značajna i izmjena zakona o lukama jer će Luka Budve na taj način konačno biti nakon 20 godina vraćena građanima“ istakao je Jovanović.

Sa njim je suglasan i predsjednik Opštine Ulcinj Genci Nimanbegu koji zbog toga poručuje da Inicijativa nema politički cilj.

„Cilj je ravnopravnost svih opština i ponuđena rješenja su fer  i prema Vladi Crne Gore i prema Javnom preduzeću Morsko dobro koje našim predloženim rješenjem treba da postane agencija za nadzor obale. Mi ovdje ne predstavljamo partije, već predstavljamo  građane i poruka je – mi smo jedinstveni i voljeli bi da vidimo koji politički subjekti će biti protiv ovog predloga“ kategoričan je Nimanbegu.

Maja Mršulja, predsjednica Skupštine Opštine Kotor kaže da je suština ove inicijative decentralizacija upravljanja morskom obalom.

„Zakon o morskom dobru je krajnje centralistički a ova decentralizacija je u skladu sa Evropskom poveljom o lokalnoj samoupravi, sa Ustavom Crne Gore i svim ostalim dokumentima, kao jedan važan korak na putu EU integracija. Trenutno javno preduzeće za upravljanje morskim dobrom već duži niz godina, moglo bi se reći, funkcioniše i van zakonskih okvira jer nije reorganizovan u skladu sa privrednim društvima. Ovo je nadpolitičko pitanje, pitanje vraćanja ingerencija lokalnim samoupravama primorskim opštinama, iz kojih se crpe veliki prihodi a svega jedna trećina se vraća kroz infrastrukturu, ulaganja Morskog dobra. Ko bi bolje znao od predstavnika lokalnih samouprava na koji način treba uložiti u svoju opštinu?“ istakla je Mršulja.

Stevan Katić, predsjednik Opštine Herceg Novi smatra da će Inicijativa dobiti podršku u parlamentu i to prije početka sljedeće turističke sezone, jer svi potpisnici Inicijative su predstavnici političkih partija u Skupštini Crne Gore.

„Predložene izmjene zakona nijesu usmjerene protiv bilo koga, posebno protiv sadašnjeg menadžmenta kada je u pitanju Morsko dobro, već sistemsko rješenje, nezavisno od upravljačke garniture. Riječ je o potrebi da se to pitanje sistemski riješi, da opštine konačno upravljaju svojom obalom, a ostavljen je i upravni nadzor kada je u pitanju morsko dobro kojim bi se ovo preduzeće transformisalo u jednu regulatornu agenciju koja bi vršila kontrolni nadzor pojasa morskog dobra“ pojasnio je Katić.

Predsjednik Opštine Tivat Željko Komnenović je istakao da ovaj akt ne predviđa samo inicijativu već i predloge zakonskih rješenja.

„Pitanje je kompleksno i zadire u same ingerencije lokalnih samouprava, i ispravljanje velike nepravde prema stanovnicima primorja, koja traje preko tri decenije. Ovim rješenjima se vraćaju ingerencije opštinama u dijelu u kojem te ingerencije i suštinski sežu u ono što jeste lokalna samouprava. Bez toga nema decentralizacije, i ovo je suštinski priča o decentralizaciji i mnogo efikasnijem i boljem upravljanju obalom primorja. Sa ovim dokumentom smo ponudili valjan zakonski okvir koji je sasvim realan, koji je fer prema građanima prije svega, ali i prema zakonodavnoj i izvršnoj vlasti Crne Gore i prema Morskom dobru“ istakao je Komnenović.

Svi potpisnici su istakli značaj radne grupe koja je radila na ovim rješenjima, i posebno Zajednice opština Crne Gore i generalne sekretarke Mišele Manojlović.

U Inicijativi koju su potpisali čelnici šest crnogorskih opština se navodi:

„Morskom obalom, kao najvrednijim dijelom crnogorske teritorije, sve do 1992. godine upravljale su opštine.  Nakon 1992. godine ovi poslovi se u cjelosti centralizuju osnivanjem Javnog preduzeća Morsko dobro koje u ime države preuzima nadležnost za upravljanje morskom obalom. Počev od avgusta 2013. godine  javno preduzeće ostvaruje svoje funkcije suprotno Zakonu o privrednim društvima, ali i Zakonu o unapređenju poslovnog ambijenta („Sl.list CG“, broj 40/10) čijim  je  stupanjem na snagu prestao da važi Zakon o javnim preduzećima  i kojim je utvrđen prelazni rok od tri godine za reorganizaciju javnih preduzeća u privredna društva. U slučaju  Javnog preduzeća Morsko dobro ta zakonska obaveza do danas nije sprovedena, što dovodi u pitanje pravnu valjanost svih njegovih odluka koje su donesene po isteku navedenog roka. 

Načinom na koji su sada definisana ovlašćenja JP Morsko dobro kao i obuhvatom zone morskog dobra povređuje se pravo na lokalnu samoupravu koje je Ustavom Crne Gore zajemčeno kao pravo građana i organa lokalne samouprave da uređuju i upravljaju određenim javnim i drugim poslovima na osnovu sopstvene odgovornosti i u interesu lokalnog stanovništva.

Prvenstveni razlog podnošenja ove Inicijative je potreba decentralizacije upravljanja morskom obalom  koja će omogućiti da se određeni poslovi upravljanja zakonom prenesu lokalnim samoupravama.

Dodatni razlog sadržan je u potrebi da se JP Morsko dobro uskladi, odnosno reorganizuje u zakonom propisani oblik poslovanja te da se u ovoj oblasti obezbijedi primjena člana 7 Zakona o potvrđivanju protokola o integralnom upravljanju priobalnim područjem Sredozemlja („Sl.list CG-Međunarodni ugovori“, br. 16/11) u smislu obaveze institucionalne koordinacije između nacionalnih i lokalnih vlasti, ali ne nužno i centralizacije poslova upravljanja priobalnim područjem, kako je to regulisano važećim zakonom.

Osim navedenog, većim učešćem lokalnih samouprava u upravljanju morskim dobrom doprinijeće se bržem razvoju opština, jednoobraznom estetskom i funkcionalnom uređenju tog prostora i obezbijediti poštovanje principa ravnopravnosti i jednakosti privrednih subjekata koji ga koriste pod različitim uslovima u odnosu na uslove koje propisuje opština van njegovih granica, što bi se moglo prevazići odgovarajućim zoniranjem i utvrđivanjem nadležnosti opština za donošenje programa privremenih objekata i za područje morskog dobra.

Posebno ukazujemo na činjenicu da se poslednjih godina svega 1/3 prihoda po osnovu upravljanja morskom obalom reinvestira u infrastrukturu opština južnog regiona u kojoj su ti prihodi i ostvareni (izgradnja inženjerskih objekata komunalne infrastrukture, održavanje hortikulture, održavanje čistoće i dr.).  Tačnije, od 24.025.136,03€  koje je JP Morsko dobro ostvarilo za period 2020-2023, u navedene namjene investirano je svega 8.159.843,89€.

Imajući u vidu dobru praksu Hrvatske, Albanije i Italije koje su poslove redovnog upravljanja morskim dobrom već povjerile opštinama, predlažemo izmjene postojećih zakonskih rješenja“ navodi se u Inicijativi.

Zajednica opština Crne Gore