Odbor za ekonomiju, finansije i budžet Skupštine Crne Gore, polazeći od Akcionog plana za jačanje zakonodavne i kontrolne uloge Skupštine Crne Gore u 2021. godini i Sporazuma o saradnji Skupštine Crne Gore i Zajednice opština Crne Gore, a u susret razmatranju Predloga zakona o budžetu Crne Gore za 2022. godinu, 30. novembra 2021. godine održao je tematsku sjednicu na temu „Finansiranje lokalnih samouprava u svijetlu Predloga zakona o budžetu Crne Gore za 2022. godinu“.

Sjednici Odbora, po pozivu, prisustvovali su predstavnici Ministarstva finansija i socijalnog staranja i predstavnici Zajednice opština Crne Gore, kao i predstavnica NVO „Akcija za socijalnu pravdu“. Zajednicu opština predstavljali su predsjednik i tri člana Upravnog odbora i to: Dušan Raičević, predsjednik Opštine Bar, Petar Smolović, predsjednik Opštine Bijelo Polje, Tihomir Bogavac, predsjednik Opštine Berane i Nik Đeljošaj, predsjednik Opštine Tuzi.

Na sjednici je bilo riječi o trenutnom stanju u sistemu finansiranja lokalnih samouprava, s posebnim akcentom na Program „Evropa sad“ i njegov uticaj na prihode opština i Predlog Zakona o budžetu Crne Gore za 2022. godinu, sa posebnim akcentom na projekte čija realizacija je planirana Kapitalnim budžetom.

Predstavnici Zajednice su, tokom višečasovne rasprave na Odboru, istakli da Programom „Evopa sad” definisani ciljevi koji se žele postići kroz povećanje životnog standarda građana, rast zaposlenosti, smanjenje „sive ekonomije” na tržištu rada, unapređenje poslovnog i investicionog ambijenta zaslužuju punu pažnju i podršku, ali da su polazne osnove na kojima se zasniva Program neutemeljene, predložene mjere nose puno rizika što Program čini nerealnim i neodrživim. Istakli su da će najavljene mjere kroz promjenu poreske politike proizvesti značajne negativne efekte po budžete jedinica lokalne samouprave, kroz smanjenje prihoda opština po osnovu poreza na dohodak fizičkih lica, prireza porezu na dohodak fizičkih lica, te sredstava Egalizacionog fonda. Takođe je naglašeno da je prilikom pripreme Programa bilo neophodno sačiniti detaljnu analizu uticaja ovih mjera i propisa na prihode opština, što je zakonska obaveza predlagača, koji je vodio računa samo o uticaju mjera na državni budžet, zbog čega su i predložene izmjene određenih propisa kojim će se nadomjestiti izgubljeni prihodi države, dok se gubici opština uopšte ne tretiraju. Zbog toga su predsjednici opština zatražili da se prije donošenja zakona pripremi detaljna analiza uticaja Programa „Evropa sad“ na prihode lokalnih samouprava i pojedinačno za svaku opštinu, sa predlogom konkretnih kompezatornih mjera koje će obezbijediti opštinama nadoknadu sredstava koja će izgubiti po osnovu implementacije Programa.

Takođe, predstavnici Zajednice opština su istakli da je prilikom pripreme Predloga zakona o budžetu za 2022. godinu izostala potrebna konsultacija sa najodgovornijim predstavnicima opština, što je kod planiranja projekata u kapitalnom budžetu, elementarno potrebno. Lokalne samouprave, kao dio vlasti najbliži građanima, moraju biti konsutovane oko utvrđivanja liste prioritetnih kapitalnih projekata koji će se naći u budžetu države, jer najbolje znaju lokalne prilike i razvojne potrebe lokalne zajednice. Zbog toga je, kako su naglasili, neophodno prije utvrđivanja konačnog Predloga Zakona o budžetu Crne Gore za 2022.godinu, napraviti dodatnu komunikaciju sa predsjednicima opština oko utvrđivanja konačne liste projekata koji treba da budu podržani sredstvima kapitalnog budžeta u narednoj godini.

Ministar finansija i socijalnog staranja Milojko Spajić sa saradnicima je istakao su pripremljene procjene uticaja Programa “Evropa sad“, između ostalog, i na opštine, te da po njihovim podacima, gubici koje će opštine ostvariti implementacijom Programa se kreću u rasponu od 1-8% ukupnih prihoda lokalnih samouprava. Takođe, istaknuta je spremnost Ministarstva da, u saradnji sa predstavnicima opština i Zajednice opština, rade na definisanju kompezatornih mjera za prihode koje će opštine izgubiti implementacijom Programa „Evropa sad“, te da će svaki projekat koji opštine predlože, a koji trenutno nije uključen ili nije podržan u odgovarajućem iznosu u Kapitalnom budžetu države za 2022. godinu, biti naknadno uvršten u odgovarajućem iznosu za koji se očekuje podrška iz Zakona o budžetu Crne Gore za 2022. godinu.

Poslanici – članovi Odbora za ekonomiju, finansije i budžet su tokom rasprave ukazali na značaj obezbjeđivanja sigurnog i stabilnog sistema finansiranja lokalnih samouprava za koji svoj doprinos moraju dati i same lokalne samouprave. Članovi Odbora su govorili o mogućnostima naknadnog uključivanja drugih projekata od strane opština u Predlog zakona o budžetu Crne Gore za 2022. godinu. Istakli su potrebu dodatnog sagledavanja negativnog uticaja i planiranja mjera radi ublažavanja negativnih efekata određenih mjera po prihode opština ukoliko se implementira plan „Evropa sad“, a bilo je riječi i o problemu racionalizacije i optimizacije rada lokalnih samouprava, kao i mogućnostima za jačanje aktivnosti na povećanju naplate sopstvenih prihoda opština.

Na kraju sjednice, Odbor je donio Zaključke kojim je preporučio Ministarstvu finansija i socijalnog staranja i Zajednici opština da, polazeći od rasprave na Odboru i iznijetih stavova i mišljenja, usaglase rješenja i obavijeste Odbor o novom fiskalnom efektu na Predlog Zakona o budžetu Crne Gore za 2022. godinu, te da Ministarstvo finansija i socijalnog staranja pripremi pisani odgovor na ocjene i zaključke Upravnog odbora Zajednice opština od 26. novembra 2021. godine, i isti dostavi i Odboru za ekonomiju, finansije i budžet Skupštine Crne Gore.