Sedamnaest crnogorskih opština pruža svojim građanima uslugu dnevnih centara za djecu i omladinu  sa smetnjama i teškoćama u razvoju, iako to nije izvorna nadležnost opština nego države, ali veliki broj njih ima ogromnih problema da obezbijedi sredstva za njihovo funkcionisanje, pa je zato potrebna značajno veća finansijska podrška države, saopštila je Mišela Manojlović, generalna sekretarka Zajednice opština Crne Gore (ZOCG), na kontrolnom saslušanju koje je Odbor za ljudska i manjinska prava Skupštine Crne Gore održao na temu rada ovih ustanova.

Ona je navela da su 17 opština uložile ukupno tri miliona eura kroz učešće u izgradnji objekata dnevnih centara, vrijednost ustupljenog zemljišta i naknadu za komunalno opremanje građevinskog zemljišta, dok godišnji troškovi rada svih ovih ustanova, prema podacima iz 2022. godine, iznose 2,7 miliona eura.

 – Opštine su od 2019. godine izložene različitim finansijskim udarima kroz neprilagođena zakonska rješenja kojima se ukudaju ili smanjuju njihovi prihodi, ili se sprečava njihovo povećavanje u različitim oblastima, što se odražava na ukupno funkcionisanje opština. Ministarstvo rada i socijalnog staranja je prvo participiralo u funkcionisanju dnevnih centara sa oko 150 eura po korisniku, što je bilo premalo imajući u vidu da je, kako je analiza pokazala, mjesečni trošak po korisniku 900 eura. Zato se Zajednica opština uključila u pregovore i izdejstvovali smo da se participacija poveća na 250 eura, što još uvjek nije dovoljno, s obzirom na činjenicu da je 18 opština finansijski neodrživo i da dolaze u situaciju da ne mogu da isplate ni bruto zarade za svoje zaposlene, već su u reprogramu poreskog duga – ukazala je Manojlović.

Ona je istakla da ZOCG smatra da Ministarstvo rada i socijalnog staranja treba da posebnim pravilnikom utvrdi metodologiju i izvore finansiranja za dnevne centre kojima će se participacija opština svesti na maksimalno 30 odsto ukupnih troškova, kao i da se nađe način da Ministarstvo zdravlja preuzme troškove zdravstvenih usluga u ovim ustanovama.  

Manojlović je prisutnima na sjednici skupštinskog Odbora za ljudska prava ukazala i na to da u regionu postoje primjeri objedinjavanja ustanova za brigu o starima, o djeci bez roditeljskog staranja i djeci sa smetnjama u razvoju, koji su pokazali odlične rezultate budući da su se troškovi smanjili i postigao bolji efekat, napominjući da bi ,ovo moglo da bude racionalno rješenje i za ustanove ovog tipa u Crnoj Gori.

Takođe je ukazala na potrebu utvrđivanja podsticajnih mjera za zapošljavanje deficitarnog kadra u manjim opštinama i na  potrebu promjene kursa javne politike u odnosu na mlade sa smetnjama i teškoćama u razvoju, u pravcu sagledavanja mogućnosti njihovog zapošljavanja u skladu sa preostalom radnom sposobnošću, što je  i bila praksa prije par decenija.

Sekretarka Odbora za društvene djelatnosti ZOCG Ivana Nedović ocijenila je da bi se vrste smetnji koje su Pravilnikom o načinu, uslovima i postupku za usmjeravanje djece sa posebnim obrazovnim potrebama  Ministarstva prosvjete, predviđene kao osnov za dodjelu asistenta, trebale proširiti, jer se često javljaju roditelji mališana kojima je asistent u školi potreban, a čije smetnje nisu prepoznate ovim aktom. Ona je poručila i da bi se podrška djeci sa smetnjama u razvoju i njihovim porodicama trebala unaprijediti kroz sprovođenje načela “sve informacije na jednom mjestu”, u centrima za socijalni rad ili u domovima zdravlja.