Prva platforma za dijalog u jadranskom priobalnom regionu: Identifikovanje izazova i potreba za uspostavljanjem prekograničnog modela integrisanog upravljanja čvrstim otpadom održana je u organizaciji Zajednice opština Crne Gore od 26-27. novembra 2015. godine u Baru.

Prva dijalog platforma okupila je predstavnike Mreže asocijacija lokalnih vlasti jugoistočne Evrope (NALAS), GIZ-a, predstavnike ministarstava, predstavnike opština/gradova i njihovih komunalnih preduzeća: Slivno (Hrvatska); Neum (Bosna i Hercegovina); Herceg Novi, Bar i Ulcinj (Crna Gora); Skadar, Vau i Dejes i Lezhe (Albanija), predstavnike asocijacija lokalnih vlasti i nacionalne eksperte.

Konferenciju su otvoriti dr Zoran Srzentić, Predsjednik Opštine Bar, Refik Bojadžić, Generalni sekretar Zajednice opština Crne Gore, Kristof di Marko, Menadžer fonda, Otvoreni regionalni fond za modernizaciju opštinskih usluga GIZ-a i Boran Ivanoski, programski službenik Mreže asocijacija lokalnih vlasti jugoistočne Evrope (NALAS).

U ime grada domaćina, konferenciju je otvorio Predsjednik Opštine Bar dr Zoran Srzentić, navodeći da je ovo interesantna tema iz oblasti zaštite životne sredine koja direktno utiče na kvalitet života svih građana.

– Cijeneći da integrisano upravljanje komunalnim otpadom predstavlja izazov i potrebu za sve opštine obuhvaćene platformom, smatram da je vaš doprinos na realizaciji ovog projekta izuzetno koristan u cilju pripreme mjera i preporuka budućih politika i planova u ispunjavanju evropskih normi i standarda u ovoj oblasti. Opština Bar je, u saradnji sa Opštinom Ulcinj, učestvovala u izgradnji međuopštinske sanitarne deponije komunalnog otpada „Možura”. Izgradnjom sanitarne deponije riješilo se pitanje pravilnog odlaganja komunalnog otpada proizvedenog ne samo u Opštini Bar, nego gotovo na čitavom crnogorskom primorju – istakao je dr Srzentić, ukazujući da je trenutno u pripremi tehnička dokumentacija za izgradnju centra za obradu otpada u okviru kompleksa sanitarne deponije čiji je cilj smanjenje količina otpada kroz reciklažu, kompostiranje i obradu građevinskog otpada.

Generalni sekretar Zajednice opština Crne Gore Refik Bojadžić je ukazao da je upravljanje čvrstim otpadom važna tema koja dotiče svakog građanina, pa samim tim mora biti visoko na agendi lokalnih vlasti, naročito priobalnih opština koje svoj bruto društveni proizvod baziraju na razvoju turizma i sa njim povezanim djelatnostima.

– Smatram da više pažnje treba da posvetimo odvajanju komunalnog otpada na mjestu njegovog nastanka, njegovom selektivnom sakupljanju i recikliranju. Lokalne vlasti, kao odgovorni nosioci lokalnih politika, treba i da značajan broj aktivnosti u oblasti zaštite i unapređenja životne sredine, usmjere na prevenciju stvaranja otpada i na podizanje svijesti građana o negativnim posljedicama naših svakodnevnih i neodgovornih postupanja na generacije koje dolaze, kao i da svi zajedno shavatimo i ukažemo da kad bi svako domaćinstvo uložilo mali napor i dalo svoj doprinos kako u dijelu smanjenja nastanka otpada, tako i u dijelu odvojenog (selektivnog) odlaganja, da bi time značajno produžili rok trajanja sanitarnih deponija i smanjili negativne posljedice i ožiljke koje pravimo životnoj sredini, a koje će se nama, ali i generacijama koje dolaze posle nas, vratiti kao bumerang sa višestrukim negativnim efektima. Posebno želim da pohvalim međuregionalni karakter ovog projekta, koji nadilazi granice naših država, sa ciljem da se na integrisani način sagleda ovaj zaista jedinstveni prostor priobalja Jadrana i da ponudi zajednička rješenja u cilju njegove zaštite i pune valorizacije u funkciji razvoja, što je interes svih nas – istakao je Bojadžić.

Prvi dan Platforme za dijalog je bio posvećen prezentaciji stanja u oblasti upravljanja čvrstim komunalnim otpadom u pilot opštinama i važeće zakonske regulative u ovoj oblasti, uključujući i opštinske propise. Urađene su analize radi definisanja ukupne količine generisanog otpada i količine otpada koji ne ulazi u sistem sakupljanja i odvoza, već se nekontrolisano odlaže u ruralnim sredinama (najčešće u koritima rijeka, jezera, uz putne pravce), načine na koji taj otpad može doći/dolazi do značajnih vodotokova, te time i do mora i postaje plutajući otpad.

Cilj projekta je da tačno definiše količine plutajućeg otpada, identifikuje mjesta njegovog nastanka i razloge, markira migracione puteve, kao i da ukaže na ugroženost svih tačaka ekosistema na tim migracionim putevima. Tokom prezentacija i rada u radnim grupama prvog i drugog dana dijaloga, ustanovljeno je da najveća količina plutajućeg otpada u posmatranom pilot regionu dolazi rijekom Bojanom do mora, te da se taj otpad doprema do Skadarskog jezera svim njegovim pritokama. Dalji koraci u projektu se odnose na definisanje morskih struja i markiranje puta plutajućeg otpada, tim prije što je ustanovljeno da je ostrvo Mljet u Hrvatskoj jedna od najugroženijih tačaka u našem pilot regionu.

Učesnici Platforme za dijalog su imali priliku prvog radnog dana da posjete međuopštinsku deponiju „Možura“, koja je u kasnijem periodu dobila karakter regionalne deponije, budući da prihvata komunalni otpad iz svih primorskih opština, izuzev Opštine Herceg Novi. Tehnički direktor deponije Senad Arabelović je upoznao posjetioce sa načinom organizovanja i funkcionisanja deponije.

Na kraju drugog dana je zaključeno da je potrebno:

• definisati buduće minimalno-tehničke standarde u upravljanju otpadom i obezbijediti harmonizaciju svih učesnika u tom pravcu;
• uspostaviti formalni dijalog i saradnju između svih zainteresovanih strana;
• na sljedećem sastanku prezentirati koje su aktivnosti preduzete u pilot opštinama na podizanju nivoa kvaliteta usluga;
• vršiti monitoring radi utvrđivanja vrste i sastava otpada koji se prikuplja;
• povećati stope prikupljanja otpada;
• promovisati značaj recikliranja i organizovanja zajedničkog sistema recikliranja.

 Sljedeća sjednica Platforme za dijalog biće održana na Mljetu (Hrvatska) u februaru 2016. godine, kojom prilikom se planira da se razmatra nacrt Prekograničnog modela integrisanog upravljanja čvrstim otpadom.

Platforma se organizuje u okviru regionalnog projekta „Upravljanje čvrstim otpadom u pograničnim ruralnim i priobalnim područjima jugoistočne Evrope“. Projekat sprovode tri partnera NALAS (Mreža asocijacija lokalnih vlasti jugoistočne Evrope), SWG (Stalna radna grupa za regionalni ruralni razvoj jugoistočne Evrope) i GIZ (Njemačko društvo za međunarodnu saradnju), a u realizaciju projekta su uključene i asocijacije lokalnih vlasti, od kojih je jedna i Zajednica opština Crne Gore.