Primjena Programa „Evropa sad”, odnosno Zakona o porezu na dohodak fizičkih lica, ima izrazito negativan uticaj na prihode svih opština, a što jasno pokazuju uporedni podaci o padu ostvarenih prihoda po opštinama u februaru i martu 2022. godine u odnosu na iste mjesece u 2021. godini, sa tendencijom da taj pad u aprilu bude još izraženiji, što će dovesti u pitanje održivost lokalnih javnih finansija, posebno u manje razvijenim opštinama, ocjena je Upravnog odbora Zajednice opština.
Analiza koju je uradila Zajednica opština pokazuje da su prihodi opština po osnovu poreza na dohodak fizičkih lica, prireza porezu na dohodak fizičkih lica i Egalizacionog fonda od početka primjene Programa „Evropa sad“ značajno smanjeni. Podaci koje je Zajednica opština dobila od opština, posebno za februar i mart, jasno pokazuju koliki je negativni uticaj Programa na prihode opština, sa tendencijom da će taj pad biti još izraženiji u narednom periodu.
Podaci iz opština govore da su prihodi po osnovu poreza na dohodak fizičkih lica u martu mjesecu ove godine u odnosu na isti period prethodne godine na nivou svih opština manji u prosjeku za oko 40%. Prihodi po ovom osnovu su posebno manji u opštinama: Mojkovac 66,24%; Petnjica 61,53%; Pljevlja 59,05%; Berane 54,78%, Tuzi 54,19%, Bijelo Polje 52,94%, a veliki pad prihoda po ovom osnovu je zabilježen čak i u opštinama Primorskog regiona: Tivat 48,39%, Budva 43,20%, itd.
Prihodi opština po osnovu prireza porezu na dohodak fizičkih lica bilježe intenzivniji pad, pa su tako prihodi po ovom osnovu posebno značajno pali u opštinama: Andrijevica 71,28%; Gusinje 71,23%; Plav 67,31%; Rožaje 66,68%; Mojkovac 66,46%; Bijelo Polje 65,86%; Danilovgrad 63,80%; Ulcinj 59,95%, Kolašin 58,94%, itd.
Opštine koje su korisnice Egalizacionog fonda su po osnovu sredstava iz ovog Fonda ostavarile manje prihode u martu mjesecu ove godine u odnosu na isti period prošle godine za oko 20%, gdje značajniji pad zabilježen kod opština: Kolašin 44,75%; Nikšić 35,16%; Žabljak 28,97%; Pljevlja 26,55%; Mojkovac 25,06%, i dr.
Kada se ove cifre prenesu na teren apsolutnih brojki, dobija se podatak da su opštine za februar i mart ove godine u odnosu na isti period prethodne godine po ova tri osnova ostvarile manje prihoda za oko 3,15 mil.€, što je veoma zabrinjavajuće.
Ovdje treba naglasiti da se podaci za januar i dobrim dijelom za februar mjesec ne mogu uzimati kao reprezentativni po pitanju uticaja Programa „Evropa sad“ na prihode opština iz razloga što su prihodi u januaru rezultat isplata decembarskih zarada koje su obračunate i isplaćene po ranijim propisima. Takođe, zbog izmjene propisa i utvrđivanja zakonske obaveze za predaju poreskih prijava za zaostale poreske obaveze do 15. februara 2022. godine, te utvrđivanja novih većih poreskih stopa za pojedine kategorije dohotka (prihodi ostvareni po osnovu imovine, kapitala, kapitalnih dobitaka, i dr.) počev od 01. januara 2022. godine, uslovili su da je značajan broj poreskih obveznika u ovom periodu izmirio zaostale poreske obaveze po navedenim osnovima, što čini podatak o ostvarenim prihodima po osnovu poreza na dohodak fizičkih lica u januaru mjesecu nerelevantnim u ovom kontekstu.
U cilju obezbjeđenja održivosti lokalnih javnih finansija i izvršavanja zakonom utvrđenih nadležnosti i obaveza od strane opština, Upravni odbor Zajednice opština traži od Vlade Crne Gore i Ministarstva finansija:
- da u što kraćem roku izvrši transfer sredstava opštinama sa pozicije tekuće budžetske rezerve, planirane Zakonom o budžetu CG za 2022. godinu – za namjenu nadoknade manje ostvarenih prihoda opštinama za protekli period zbog uticaja Programa „Evropa sad“;
- da transfer sredstava opštinama po ovom osnovu ubuduće vrši mjesečno na bazi podataka o manje ostvarenim prihodima opština po naznačenim osnovama, najkasnije do 25-og u mjesecu za prethodni mjesec.
Takođe, radi rješavanja ovog pitanja na sistemski način – zakonom, Upravni odbor Zajednice opština traži od Skupštine Crne Gore da po hitnom postupku stavi na dnevni red sjednice Skupštine Predlog zakona o izmjenama i dopunama Zakona o finansiranju lokalne samouprave koji je Skupštini Crne Gore podnijela grupa poslanika.
U cilju stvaranja uslova za efikasniju naplatu poreza na nepokretnosti, Upravni odbor je utvrdio Predlog Zakona o izmjenama i dopunama Zakona o porezu na nepokretnosti i podržao Inicijativu za podnošenje Predloga Zakona Skupštini Crne Gore za donošenje po hitnom postupku. Predlog Zakona je pripremila Radne grupa sastavljena od predstavnika opština i Sekretarijata Zajednice.
Upravni odbor je usvojio Izvještaj o radu Zajednice opština za 2021. godinu kojim su predstavljene informacije o najznačajnijim realizovanim aktivnostima organa Zajednice, radnih tijela i Sekretarijata u 2021. godini na unapređenju sistema lokalne samouprave u Crnoj Gori i stvaranju zakonskih, organizacionih i finansijskih pretpostavki za efikasno funkcionisanje i izvršavanje poslova iz nadležnosti jedinica lokalne samouprave.
Usvojen je, takođe, i Finansijski izvještaj Zajednice opština za 2021. godinu sa Izvještajem Nadzornog odbora, kao i Program rada Zajednice za 2022. godinu kojim se definišu aktivnosti za rad na ostvarivanju ciljeva radi kojih je Zajednica osnovana i utvrđuju prioriteti po pojedinim oblastima iz djelokruga njenog rada u 2022. godini.
Upravni odbor se upoznao sa Informacijom o statusu realizacije projekta nabavke jedinstvenog softvera za administriranje lokalnih javnih prihoda LARIS koju je prezentovala projekt menadžer UNDP-a. Upravni odbor je dao punu podršku realizaciji daljih aktivnosti na ovom planu i stvaranju uslova za obezbjeđenje pune funkcionalnosti sistema i njegovo korišćenje u što većem broju opština.