Povodom aktuelnih dešavanja vezanih za Program „Evropa sad“ i predloga zakona koji su u skupštinskoj proceduri, a čije donošenje će imati izrazito negativan uticaj na prihode svih opština, Zajednica opština obratila se šefici Delegacije Evropske unije u Crnoj Gori.

Zajednica opština je posebno ukazala da će izmjena Zakona o porezu na dohodak fizičkih lica, zbog uvođenja kategorije neoporezivog dohotka do visine bruto zarade do 700,00 eura, imati izrazito negativan uticaj na prihode opština, kroz:

• smanjenje prihoda opština po osnovu poreza na dohodak fizičkih lica, što je jedan od glavnih prihoda opština;
• znatno manje prihode u Egalizacionom fondu, što će se direktno negativno odraziti na smanjenje dotacija opštinama korisnicama sredstava, a što je jako loše kada se ima u vidu da su 2/3 opština korisnice sredstava iz ovog fonda i
• značajno manje prihode opština po osnovu prireza porezu na dohodak fizičkih lica čija osnovica za obračun je porez na dohodak fizičkih lica.

Analiza uticaja izmjena Zakona na prihode opština (na primjeru opština Bijelo Polje i Berane) pokazala je da će prihodi ovih opština samo po osnovu poreza na dohodak fizičkih lica i prireza porezu na dohodak fizičkih lica (bez Egalizacionog fonda), biti manji za 75%-85%, što je na nivou 30% ukupnih godišnjih prihoda tih opština.

U pripremi Programa „Evropa sad“ i predloga zakona koji imaju direktan negativni uticaj na prihode opština, jedinice lokalne samouprave ni na koji način nijesu bile uključene niti konsultovane, čime su grubo prekršene odredbe Evropske povelje o lokalnoj samoupravi (član 4 tačka 6 i član 9), Zakona o lokalnoj samoupravi i Preporuka Savjeta Evrope (2005) br. 21 koja glasi „Generalno, kada više vlasti donose odluke kojima smanjuju poresku osnovicu lokalnih vlasti, treba obezbijediti nadoknadu“.

Na osnovu zaključka Odbora za ekonomiju, finansije i budžet Skupštine CG, u pregovorima sa Ministarstvom finansija,  postignut je dogovor  o kompenzatornim mjerama kojim će se opštinama nadomjestiti izgubljeni prihodi uz potrebu amandmanskog djelovanja na Predlog Zakona o finansiranju lokalne samouprave i Predlog Zakona o budžetu Crne Gore za 2022. godinu, o čemu je Zajednica opština pisanim putem obavijestila Odbor.

Međutim, umjesto preduzimanja aktivnosti od strane Vlade na realizaciji postignutog dogovora, na naše iznenađenje, Vlada povlači iz skupštinske procedure Predlog Zakona o dopuni Zakona o finansiranju lokalne samouprave i amandmane date od strane opština za kapitalne projekte, čime postignuti dogovor biva izigran.

Zbog ozbiljnosti problema i potrebe njegovog urgentnog rješavanja, Zajednica opština je tražila od Predsjednika Skupštine Crne Gore sazivanje sjednice Skupštine po hitnom postupku radi donošenja izmjena Zakona o finansiranju lokalne samouprave kojim bi se opštinama obezbijedila nadoknada izgubljenih prihoda zbog sprovođenja Programa „Evropa sad“. 

Zajednica opština smatra da bi usvajanje mjera iz Programa „Evropa sad“, bez donošenja Zakona o izmjenama i dopunama Zakona o finansiranju lokalne samouprave i amandmanskog djelovanja na Predlog Zakona o budžetu, kojim bi se nadoknadili umanjeni prihodi opštinama, proizvelo nesagledive štetne posljedice po lokalne samouprave i onemogućilo ostvarivanje javnog interesa i prava na lokalnu samoupravu. Oduzimanjem prihoda bez adekvatne kompenzacije, opštine bi bile dovedene u potpuno zavistan položaj, a njihovo funkcionisanje bi zavisilo od volje pojedinaca u Vladi i Ministartvu finansija. Ovo je situacija koju ni na koji način ne bi smjeli da dozvolimo, posebno kada se ima u vidu činjenica da će se polovinom 2022. godine održati lokalni izbori u najmanje 14 jedinica lokalne samouprave. 

Ozbiljnost situacije i težina problema u koje opštine mogu da budu dovedene, ujedinila je sve opštine u Crnoj Gori. Predstavnici Zajednice opština su u pregovorima sa Ministarstvom finansija učinili sve da se postigne dogovor koji će obezbijediti održivost lokalnih javnih finansija. Nažalost, povlačenjem Predloga Zakona o finansiranju lokalne samouprave i amandmana za kapitalne projekte iz skupštinske procedure, opštine su prevarene.

Zajednica opština očekuje od Delegacije EU da diplomatskim aktivnostima obezbijedi da državni organi poštuju principe Evropske povelje o lokalnoj samoupravi, pravo na autonomiju opština i lokalnu samoupravu.