| 
Upravljanje vodom za piće i sanitarne potrebe bio je, jeste i biće predmet stalne pažnje, pregovora i dogovora između svih relevantnih faktora koji učestvuju u stvaranju pretpostavki za nesmetano korišćenje usluga snabdijevanja vodom i odvođenja i prečišćavanja komunalnih otpadnih voda, prije svega, za dobrobit korisnika ovih usluga – poručeno je sa druge međunarodne Konferencije o vodama – Crna Gora. Konferencija je održana 16-18. oktobra 2019. godine, u hotelu “Karisma”, u Ulcinju, u organizaciji Zajednica opština Crne Gore i Udruženje vodovoda Crne Gore, a pod pokroviteljstvom Regionalne mreže za razvoj kapaciteta (RCDN).
U ime grada domaćina, učesnike je pozdravio Ljoro Nrekić, predsjednik Opštine Ulcinj, a u ime organizatora Refik Bojadžić, generalni sekretar Zajednice opština Crne Gore i Milan Bulatović, predsjednik Izvršnog odbora Udruženja vodovoda Crne Gore. Drugu Konferenciju o vodama otvorio je Saša Radulović, državni sekretar Ministarstva održivog razvoja i turizma. Otvarajući konferenciju, uvodničari su istakli značaj ove teme, na šta ukazuje i činjenica da je Generalna skupština Ujedinjenih nacija još 2010. godine osvojila odluku da je pristup vodi za piće i sanitarne potrebe osnovno ljudsko pravo. Ova tema budi pozornost zbog projekcija da će kvalitet i izdašnost vodnih resursa u bliskoj budućnosti biti nedovoljni za zadovoljenje osnovnih potreba pojedinca. Sama ta okolnost ukazuje na potrebu što efikasnijeg i odgovornijeg upravljanja ovim resursom koji nema alternative.
Prva sesija, posvećena reformi sistema vodnih usluga, bila je prilika da se čuju argumenti svih zainteresovanih strana o planiranim pravcima reforme, imajući u vidu da je u toku javna rasprava o Nacrtu Zakona o vodnim uslugama. Predstavnici resornog ministarstva, regulatornog tijela, opština i vodovodnih društava, na ovom panelu, usaglasili su se da je za uspješnost bilo koje reforme neophodna saradnja između relevantnih subjekata, naglašavajući neophodnost uspostavljanja balansa između potrebe za unapređenjem efikasnosti i ekonomičnosti rada vodovodnih društava, kao pružaoca usluga, sa jedne strane, i principa priuštivosti korisnika usluga, kroz prepoznavanje i uvođenje jasnih zaštitnih mehanizama kojima bi se ublažio eventualni nagli finansijski udar na građane.
Nakon diskusije, zaključeno je da postoji potreba za daljim pregovorima i usaglašavanjem stavova između predlagača zakona i aktera sa lokalnog nivoa – opština i vodovodnih društava.
Da bi se glas lokalnog nivoa vlasti jače čuo, potrebno je ojačati potencijale i znanje kroz osnaživanje kontinuirane dvosmjerne saradnje između organa lokalne samouprave, kao osnivača i vodovodnih društava, kao pružalaca usluga. Upravo je sesija 2, „Postizanje izvrsnosti kroz saradnju“, pokazala značaj i potrebu osnaživanja onih koji se nalaze na prvoj liniji fronta kod pružanja ovih usluga. Da bi znali kako unaprijediti obavljanje ovih usluga ili povećati njihovu efikasnost, ova sesija nas je upoznala sa raspoloživim platformama i programima jačanja kapiciteta koji se pružaju kroz RCDN Mrežu. Ono što se u regionu izdvaja kao primjer dobre prakse jeste odlična saradnja između Zajednice opština Crne Gore i Udruženja vodovoda Crne Gore, koja je inicirana i uspostavljena upravo kroz ovaj projekat. Kao kruna odnosa između dvije asocijacije, krajem juna potpisan je i Memorandum o saradnji i to prvi u regionu, koji se koristi kao primjer dobre prakse u susjednim zemljama. Na ovaj način stvorena je pouzdana osnova za dalje sprovođenje zajedničkih aktivnosti, ali i podsticanje učvršćivanja međusobnih relacija između opština i vodovodnih društava. Jedna od zajedničkih aktivnosti prepoznatih u ovom dokumentu jeste upravo organizacija ove konferencije, koja treba da postane tradicionalna.
U okviru projekta, planirano je da se pokrene i implementira Program za upravljanje neprihodovanom vodom. Program je prepoznat kao dobar mehanizam za jačanje efikasnosti i uspostavljanja rentabilnosti vodovodnih društva, jer njegova dosljedna primjena obezbjeđuje značajne uštede kroz smanjenje troškova poslovanja koje mogu da se preusmjere na razvojne funkcije i unapređenje kvaliteta pružene usluge. Način sprovođenja Programa, ali i benefite i konkretne rezultate dobre prakse, učesnicima konferencije predstavile su kolege iz Bosne i Hercegovine – Aquasan-a i JKP Gradiška.
Imajući u vidu da infrastrukturni projekti u ovoj oblasti podrazumijevanju ulaganje značajnih sredstava koje prevazilaze finansijske mogućnosti opština, neophodno je obezbijediti dodatna bespovratna ili kreditna sredstva. O mogućnostima finansiranja projekata u ovom sektoru, a u cilju unapređenja kapaciteta opština i vodovodnih društava za dobijanje finansijskih sredstva za implementaciju projekata, na sesiji „Korišćenje sredstava iz EU fondova“ predstavljeni su dostupni EU i drugi grantovi, ali i prenijeto iskustvo iz Hrvatske, kao članice EU, u kreiranju lokalnih akcionih grupa (LAG). Takođe je predstavljen EU projekat koji zajedno sprovode Opština Kolašin i ViK Kolašin, pripremljen u okviru ciklusa obuka „Izrada i upravljanje EU projektima“ koje kontinuirano pruža Zajednica opština svojim članicama. Panelisti su, takođe, predstavili naučene lekcije u dosadašnjim IPA perspektivama. Naročito su istakli da kroz procedure IPA i drugih EU fondova učimo važne lekcije, te da je neophodno da jačamo administrativne kapacitete za upravljanje projektima i blagovremenu pripremu tehničke dokumentacije, kao preduslova za sprovođenje tih projekata. Na bazi ove prakse, pripremamo se za apsorpciju mnogo značajnijih sredstava koji će Crnoj Gori biti na raspolaganju kada postane članica EU.
Drugi dan konferencije je posvećen iskustvima i izazovima u tretmanu otpadnih voda. Pitanje adekvatnog sakupljanja i tretmana otpadnih voda je segment koji u značajnom može doprinijeti unapređenju životne sredine. Ključne teme ovog panela su izazovi u upravljanju i održavanju sistema, odnosno postrojenja za prečišćavanje otpadnih voda, upoznavanje sa trenutnom situacijom u pogledu infrastrukture u Crnoj Gori, kao i naučene lekcije u upravljanju i održavanju postrojenja u Crnoj Gori i regionu, iskustava “iz prve ruke” preduzeća iz Herceg Novog i sjevernomakedonske Gevgelije.
Takođe, zamjena azbestno-cementnih cijevi; poboljšanje i proširenje kanalizacionog sistema u Risnu i Perastu; SEEAM projekat – rezultati Upravljanja imovinom (Asset Management) u Crnoj Gori, samo su neki od aktuelnih projekata koji doprinose unapređenju sistema vodnih usluga u Crnoj Gori, a predstavljeni su na konferenciji.
Konferencija je okupila preko 100 učesnika iz zemlje i regiona kojima su aktuelne teme iz ove oblasti približili 28 domaćih i međunarodnih stručnjaka koji su svojim učešćem doprinijeli kvalitetnoj razmjeni iskustava i najboljih praksi u ovom sektoru.
