Javna rasprava povodom pripreme konačnog teksta Nacrta Zakona o izmjenama i dopunama Zakona o lokalnoj samoupravi ovih dana ulazi u svoju završnu fazu, pa je resorno Ministarstvo unutrašnjih poslova na Cetinju (10.09) i u Bijelom Polju (11.09) organizovalo okrugle stolove.

Okruglim stolovima su prisustvovali i aktivno učestvovali predstavnici jedinica lokalnih samouprava, nadležnih državnih organa, naučnih i stručnih institucija, nevladinih organizacija, međunarodnih organizacija, eksperti i drugi subjekti.

U ime organizatora i domaćina, učesnike okruglog stola na Cetinju su pozdravili: Jadranka Vojinović, državna sekretarka u Ministarstvu unutrašnjih poslova i Ana Nikolić, zamjenica Gradonačelnika Prijestonice Cetinje, dok je Veselin Vukčević, generalni direktor Direktorata za državnu upravu i lokalnu samoupravu i Ministarstvu unutrašnjih poslova, dao kratak pregled aktivnosti koje su preduzete na pripremi ovog zakonskog akta, uz kratko obrazloženje predloženih izmjena.

Predstavnici Ministarstva unutrašnjih poslova su istakli da se izmjenama sistemskog Zakona o lokalnoj samoupravi pristupilo u cilju stvaranja zakonskog okvira za efikasno ostvarivanje lokalne samouprave u Crnoj Gori, a radi otklanjanja slabosti u funkcionisanju važećeg sistema lokalne samouprave, kao i usaglašavanja sa iskustvima zemalja iz regiona i prakse u Evropskoj uniji.

Donošenje izmjena i dopuna ovog Zakona predviđeno je Programom rada Vlade Crne Gore za 2013. godinu, a polazna osnova za njegovu pripremu sadržana je u Analizi o funkcionisanju lokalne samouprave, Strategiji reforme javne uprave, i drugim Vladinim dokumentima, kao i u preporukama sadržanim u Izvještaju o napretku Crne Gore na putu ka Evropskoj uniji.

Istaknuto je da je posebna pažnja u pripremi ovog Zakona posvećena regulisanju pitanja koja se odnose na: sazivanje i održavanje konstitutivne sjednice skupštine opštine; nadležnosti predsjednika opštine; jačanje uloge glavnog administratora i menadžera opštine; statusna pitanja lokalnih službenika i namještenika; regulisanje pitanja nadzora u lokalnoj samoupravi; obuke lokalnih službenika i namještenika; itd.

Nakon uvodnih obraćanja predstavnika Ministarstva unutrašnjih poslova, učesnici okruglih stolova dali su brojne primjedbe i sugestije na teksta Nacrta Zakona, a koje su bile usmjerene ka unapređenju predloženih odredbi i njihovoj efikasnijoj i kvalitetnijoj implementaciji.

Predstavnici lokalnih samouprava su, u odnosu na određene dileme i nedoumice sa kojima su se u dosadašnjoj implementaciji zakonskih odredbi susretali, izrazili zadovoljstvo predloženim zakonskim izmjenama kojima se one otklanjaju. U prvom redu, to se odnosi na odredbe kojima se detaljnije reguliše pravni status lokalnih službenika i namještenika, odnosno vršenje ovlašćenja iz oblasti službeničkih odnosa (disciplinska komisija i komisija za žalbe), zatim ustanovljavanje organa za upravljanje kadrovima na lokalnom nivou i utvrđivanje njegove jasne nadležnosti, prilagođavanje načina zapošljavanja (interni oglas – oglas između organa), donošenje planova integriteta, kadrovskih planova, posebnih programa stručnog osposobljavanja i usavršavanja na lokalnom nivou, kao i niz drugih odredbi, prije svega, iz oblasti pravnog statusa lokalnih službenika i namještenika, ovlašćenja organa, i sl.

Takođe, istaknut je pozitivan odnos prema odredbama kojima se regulišu pitanja vezana za konstituisanje novoizabrane skupštine, rokove za sazivanje i njeno održavanje; nadležnosti predsjednika opštine; jasnije utvrđivanje nadležnosti glavnog administratora, i niz drugih predloga.

No, ipak, pored navedenog pozitivnog mišljenja na određena predložena zakonska rješenja, predstavnici lokalnih samouprava su mišljenja da tekst Nacrta Zakona u jednom njegovom dijelu u značajnoj mjeri doprinosi centralizacije vlasti i ograničenju  autonomije lokalne uprave.

U tom smislu, značajne primjedbe su date na odredbe koje se odnose na zarade i druga primanja lokalnih funkcionera, odnosno lokalnih službenika i namještenika, na način njihovog usaglašavanja sa zaradama državnih funkcionera, odnosno državnih službenika i namještenika. Ovako definisane zakonske odredbe su, pored sadržinske nepripadnosti ovom zakonskom propisu, u suprotnosti sa Ustavom zajemčenim načelom autonomije jedinica lokalnih samouprava, tim prije što je članom 35 Nacrta Zakona propisano da je poslodavac lokalnog službenika i namještenika opština.

Pored navedenog, značajne primjedbe su date i na predloženo brisanje odrebi člana 93 važećeg Zakona o lokalnoj samoupravi kojim se propisuje da se opštini za vršenje povjerenih i prenesenih poslova obezbjeđuju sredstva iz budžeta Crne Gore, pa su ukazali na neophodnost zadržavanja istih u sadržaju zakona, jer bi se, u suprotnom, obavljanje ovih poslova finansiralo iz sopstvenih sredstava budžeta opštine, što je u suprotnosti sa Ustavom.

Pojedini učesnici okruglog stola su istakli potrebu ponovnog uvođenje neposrednog izbora predsjednika opštine, preciznog definisanja akata koje donosi predsjednik opštine, kao i utvrđivanja poslova i nadležnosti koje može prenijeti na potpredsjednika. Takođe, bilo je mišljenja da veća ovlašćenja koja su Nacrtom Zakona data glavnom administratoru, moraju biti praćena i njihovom adekvatnom odgovornošću.

Posebna pažnja na okruglom stolu data je pitanjima koja se tiču funkcionisanja skupštine opštine u odnosu na: formiranje skupštinske službe; detalje o predsjedavanju sjednicom skupštine opštine za slučaj neblagovremenog sazivanja ili odsutnosti predsjednika skupštine; precizno definisanje funkcije (volonterska ili profesionalna) i poslova predsjednika skupštine opštine; imenovanja, položaja i mandata sekretara skupštine opštine, potrebu zakonskog utvrđivanja broja odbornika, kao i niz drugih pitanja.

Po mišljenju predstavnika lokalnih samouprava, zakonom je, takođe, neophodno precizno definisati pojam „javnih službi“,  zvanja lokalnih službenika i namještenika za koja se ne mogu adekvatno primijeniti odredbe Zakona o državnim službenicima i namještenicima, kao i odredbe koje se odnose na klauzulu konflikta interesa i upravnog nadzora nad i u lokalnim samouprava.

Predstavnici nevladinih organizacija su u svojim predlozima insistirali na unapređenju transparentnosti u radu lokalnih samouprava na način utrvrđivanja odredbi kojim će se propisati obaveza lokalnih samouprava da javno (na web sajtu) objavljuju sve informacije koje su od značaja za život i rad lokalnog stanovništva (izvještaji, pozivi, dokumenti, i dr.). Takođe su istakli da je, u cilju unapređenja funkcionisanja lokalnih samouprava, od posebne važnosti da se ovim sistemskim zakonom utvrdi njihova obaveza da sarađuju sa nevladinim sektorom na način njihovog blagovremenog informisanja, uključivanja u rad, zajedničkog donošenja odluka, obezbjeđivanja uslova i sredstava za njihov rad (1% budžeta lokalnih samouprava da bude namijenjeno realizaciji projekata nevladinih organizacija), i dr.

Prof. Bogdan Milosavljević, međunarodni ekspert za pripremu ovog Zakona i Rajko Golubović, generalni sekretar Zajednice opština Crne Gore su izrazili zadovoljstvo brojnim konstruktivnim predlozima koji su saopšteni, uz sigurnost da će Radna grupa razmotriti i prihvatiti sve one primjedbe koje će doprinijeti kvalitetnijim zakonskim rješenjima. Uz to, prof Milosavljević je istakao da se posebna pažnja mora voditi o tradiciji koju lokalna samouprava ima u Crnoj Gori, kao i potrebi jačanja njene decentralizacije.

Radna grupa nastavlja sa radom na pripremi Nacrta Zakona, koji će, nakon utvrđivanja konačnog teksta i razmatranja svih pristiglih primjedbi, biti dostavljen Vladi Crne Gore na razmatranje.