Vodič o ulozi opština u procesu evropskih integracija Crne Gore

U okviru projekta „Opštine za EU – Osnaživanje lokalnih zajednica u procesu evropske integracije Crne Gore“, koji finansira Evropska unija, a sprovodi se u saradnji sa Ministarstvom javne uprave i Zajednicom opština Crne Gore, objavljena je publikacija „Vodič o ulozi opština u procesu evropskih integracija Crne Gore“, autora dr Nenada Koprivice.

Publikacija je izrađena sa ciljem da osnaži sve crnogorske opštine da aktivno učestvuju u procesu evropskih integracija. Vodič nudi sveobuhvatan pregled zakonodavnog i institucionalnog okvira, analizu ključnih poglavlja EU od značaja za lokalne samouprave, kao i praktične preporuke za usklađivanje lokalnih propisa sa evropskom regulativom.

Poseban naglasak dat je na jačanje kapaciteta lokalnih samouprava kroz obuke službenika, razvoj ljudskih resursa, digitalizaciju opštinskih uprava i korišćenje EU fondova. Vodič uključuje i primjere dobre prakse iz Crne Gore, kao i iskustva i naučene lekcije iz Hrvatske i Slovenije.

Pored analitičkog dijela, publikacija sadrži i niz praktičnih alata – kontrolne liste, preporuke, komunikacione strategije i resurse za opštine, sa ciljem da se olakša planiranje i sprovođenje aktivnosti na lokalnom nivou.

„Opštine za EU“ projekat podstiče reforme na lokalnom nivou, jača međusobnu saradnju opština i doprinosi boljoj koordinaciji sa državnim institucijama. U okviru projekta u svakoj opštini uspostavljene su i informativne tačke „EU i tačka“, namijenjene građanima.

Publikacija će biti distribuirana svim opštinama u Crnoj Gori i koristiće se kao podrška u daljem radu na procesu evropskih integracija.

https://uom.me/wp-content/uploads/2025/09/VODIC-o-ulozi-opstina-FINAL5.pdf

Priručnik o dostupnim EU fondovima za lokalne samouprave u Crnoj Gori

Priručnik o dostupnim EU fondovima pruža jasan i praktičan pregled programa koji mogu pomoći opštinama, javnim institucijama i drugim lokalnim akterima u Crnoj Gori da pronađu odgovarajuće izvore finansiranja za svoje projekte. Sadrži objašnjenja procedura, pregled prioritetnih oblasti, savjete za pripremu aplikacija i primjere dobre prakse. Od infrastrukture i zaštite životne sredine do digitalizacije i jačanja lokalne ekonomije – otkrijte kako evropski fondovi mogu unaprijediti vašu zajednicu.

Projekat „Opštine za EU“ osnažuje sve crnogorske opštine da aktivno koriste EU fondove i sprovode evropske standarde. Kroz obuke, mentorstvo i informativne tačke „EU i tačka“, građani i lokalne vlasti dobijaju znanja, alate i podršku za održiv razvoj i uspješne projekte.

Finansirano od strane Evropske unije, u saradnji sa Ministarstvom javne uprave i Zajednicom opština Crne Gore.

Priručnik o dostupnim EU fondovima za lokalne samouprave u Crnoj Gori (.pdf)

Investicioni potencijali opština Crne Gore

Zajednica opština Crne Gore pripremila je brošuru koja predstavlja jedinstvenu investicionu destinaciju – zemlju koja kombinuje prirodne resurse, stratešku lokaciju i povoljan poslovni ambijent. Ova publikacija pruža sveobuhvatan pregled investicionih prilika u opštinama širom zemlje – od obale do planina – uz detalje o infrastrukturnim resursima, poslovnim zonama, fiskalnim podsticajima i konkretnim projektima pogodnim za investitore iz zemlje i dijaspore.

Sektorima kao što su energetika, turizam, IT, poljoprivreda i logistika nude se brojne mogućnosti za razvoj i partnerstvo. Svaka opština nudi specifične resurse i komparativne prednosti, ali ih sve povezuje otvorenost ka novim ulaganjima i održivom razvoju.

https://uom.me/wp-content/uploads/2025/07/Investicioni-potencijali_Digital.pdf

„Bilten” Zajednice opština – najvažniji podaci i projekti na jednom mjestu

Zajednica opština je i ove godine pripremila „Bilten”, izvještaj o radu Zajednice u 2024. godini. U uvodnoj riječi, predsjednik Upravnog odbora Radoš Žugić je opisao položaj lokalnih samouprava, probleme sa kojima se susreću i kao na različite mjere koje je Zajednica opština preduzimala u cilju jačanja uticaja opština na javne politike.

Bilten sadrži informacije o aktivnostima koje su preduzimali organi upravljanja, stalna, ad hoc radna tijela i Sekretarijat Zajednice radi unapređenja i zaštite sistema lokalne samouprave i svih podsistema od suštinskog značaja za funkcionisanje opština u oblasti uređenje prostora, poreza i finansiranja, režima morskog dobra, ravnomjernog regionalnog razvoja, komunalne i ostalih oblasti iz lokalne nadležnosti, sa fokusom na sve odredbe koje stvaraju pretpostavke za decentralizaciju, koje je trebalo identifikovati u svakom pojedinom propisu i državnom strateškom dokumentu. Najveći izazov u realizaciji tih aktivnosti je zaštita zajedničkih interesa svih ili večine opština, ali i posebnih interesa pojedinih, najčešće manjih opština ili grupa opština, koje treba prepoznati i adekvatno normirati a koji su često međusobno suprotstavljeni.

Osim aktivnosti koje su planirane Programom rada Zajednice za 2024. godinu i aktivnosti koje su diktirane odlukama njenih organa upravljanja, u ovom Izvještaju sadržan je i niz normativnih aktivnosti koje su predstavljale odgovor Zajednice na sve češću pojavu pokretanje skupštinska procedure od strane Vlade Crne Gore ili poslanika za donošenje značajnih propisa – bez najave, bez učešća opština, bez javnih rasprava i valjanih analiza njihovog fiskalnog uticaja, sa veoma kratkim rokom za reagovanje, često i u satima i uz dodatne napore Sekretarijata Zajednice da nađe mehanizme za amandmansko djelovanje predlagača ili drugog poslanika.

Programom rada za 2024. godinu predviđeno je ukupno 112 aktivnosti u različitim oblastima koje su ove godine realizovane u procentu od 100%. Osim njih, realizovano je dodatno 46 aktivnosti, što znači da je Zajednica sprovela ukupno 158 aktivnosti, odnosno za 41% više u odnosu na planirane.

Bilten-2024_zocg

Publikacija “BRATIMLJENJE”

U želji da podstakne bratimljenje crnogorskih lokalnih samouprava sa gradovima Evrope i svijeta, Zajednica opština Crne Gore je pripremila publikaciju BRATIMLJENJE. Ovom publikacijom su predstavljene naše lokalne samouprave sa kratkim prikazom svojih specifičnosti, istorijskih osobenosti i bogatstvom kulturnog nasleđa. Publikacija je pripremljena sa ciljem da se povežemo sa većim brojem gradova i opština i ostvarimo jak osjećaj prijateljstva i zajedničkog evropskog indentiteta. Publikacija je urađena na crnogorskom I engleskom jeziku.

Zajednica_Opstina_Publikacija_Digital

Zajednica opština pripremila smjernice i obrasce za unapređenje učešća građana u donošenju odluka

Zajednica opština Crne Gore (ZOCG) dostavila je svim svojim članicama dokument pod nazivom Smjernice za unapređenje učešća građana i mjesnih zajednica u odlučivanju u lokalnim samoupravama.

Smjernice su kreirane u cilju pružanja stručne pomoći opštinama u sprovođenju obaveza koje su predviđene Zakonom o lokalnoj samoupravi, kao i u cilju osnaživanja građana i nevladinog sektora za učešće u donošenju odluka na lokalnom nivou.

– U Smjernicama su predstavljeni Zakonom utvrđeni oblici učešća građana i mjesnih zajednica u donošenju odluka na lokalnom nivou (inicijativa, građanska inicijativa, referendum, zbor građana, žalba/peticija) i u kojim slučajevima se koristi svaki od njih, ali i nove mogućnosti za njihovo bolje i efikasnije učešće u odlučivanju u lokalnim zajednicama – navela je generalna sekretarka Zajednice opština Mišela Manojlović.

Sastavni dio Smjernica su i pisani obrasci za realizaciju navedenih oblika učešća građana i mjesnih zajednica. Manojlović je izrazila uvjerenje da će ovaj dokument i obrasci biti od koristi kako opštinama, tako i građanima u njihovom proaktivnom učešću u odlučivanju na lokalnom nivou.

Zajednica opština pripremila je ovaj dokument u saradnji sa Nacionalnim demoktatskim institutom (NDI), kao rezultat jedne od planiranih aktivnosti predviđenih Memorandumom o saradnji između dvije organizacije. Njegovom izradom Zajednica opština je realizovala obavezu utvrđenu Nacionalnim akcionim planom za sprovođenje inicijative Partnerstvo za otvorenu upravu u Crnoj Gori za period 2023-2024.

Smjernice i svi obrasci dostupni su na sljedećim linkovima:

Smjernice-za-unapredenje-ucesca-gradana-i-mjesnih-zajednica

Model-zahtjeva-za-sazivanje-zbora-gradana

Model-prijedloga-za-raspisivanje-opstinskog-referenduma

Model-inicijative

Model-gradanske-zalbe

Model-gradanske-inicijative

Smjernice za saradnju jedinica lokalne samouprave i vršilaca regulisanih komunalnih djelatnosti

Zajednica opština i Udruženje vodovoda Crne Gore su zajednički pripremili Smjernice za saradnju jedinica lokalne samouprave i vršilaca regulisanih komunalnih djelatnosti.

Ovaj dokument ima za cilj da doprinese unapređenju međusobne komunikacijeorgana lokalne samouprave, organa lokalne uprave i pružalaca vodnih usluga kako bi se ključnim akterima u ovoj oblasti pružila stručna podrška za donošenje odluka od značaja za upravljanje vodnim uslugama a kvalitet ovih usluga podigao na viši nivo.

Složenost zakonodavnog okvira, subordinacioni odnos između opštine i pružaoca vodnih usluga te nedovoljan broj obuka kojim bi se povećao nivo profesionalnosti, stručnosti i efikasnosti zaposlenih u opštini i kod pružaoca vodnih usluga predstavlja izazov u uspostavljanju i održavanju adekvatnog nivoa međusobnih odnosa.

Obrađivači ovog dokumenta su za potrebe njegove izrade utvrdili postojeće stanje, odnosno identifikovali faze procesa u kojima postoje zastoji u komunikaciji između opštine i pružaoca vodnih usluga.

Na osnovu tako utvrđenog stanja obrađivači su dali preporuke sa ambicijom da se podigne nivo uzajamnog razumijevanja i podrške uspostavljanjem dvosmjernih komunikacionih odnosa koji su uslov za unapređenje pružanja vodnih usluga građanima i privredi.

Budući da nude dobre prakse, ove Smjernice se mogu koristiti kao svojevrstan priručnik u svakodnevnom radu, a mogu predstavljati i platformu za dijalog zainteresovanih strana po svim pitanjima obrađenim u okviru deset tematskih cjelina.

Smjernice-saradnje_JLS_VD

Smjernice-za-saradnju_brosura

Agenda 2030 u mojoj opštini: Priručnik za praktičare za lokalizaciju ciljeva održivog razvoja

Države članice Ujedinjenih nacija su 2015. godine usvojile Agendu 2030 za održivi razvoj i njene ciljeve održivog razvoja, sa principima za sprovođenje, koja predstavlja viziju 2030. godine kojoj svijet treba da teži.

17 opštih i 169 specifična cilja pokrivaju širok spektar sektorskih politika. Lokalne i regionalne vlasti su odigrale značajnu ulogu u procesu definisanja ciljeva održivog razvoja (eng. skraćenica: SDG), uspješno obezbjeđujući uspostavljanje samostalnog cilj koji se odnosi na opštine i to SDG 11: Održivi gradovi i ljudske naseobine, kao i međunarodno priznanje centralne uloge lokalnih i regionalni vlasti u održivom razvoju.

Budući da se Strateški ciljevi održivog razvoja Agende 2030 moraju postići na globalnom, nacionalnim i subnacionalnim nivoima, uspjeh ove ambiciozne Agende zavisi od aktvinog učešća svakog nivoa vlasti i velikog broja zainteresovanih subjekata. Okvirne ciljeve održivog razvoja sa univezalnom definicijom opštih i specifičnih ciljeva treba prilagoditi konkretnim situacijama i specifičnim potrebama kako bi se postigli stvarni benefiti za konkretne građane i njihove uslove življenja. Proces subnacionalne kontekstualizacije sprovođenja Agende 2030 je poznat kao „Lokalizacija strateških ciljeva održivog razvoja“.

Lokalizacija se odnosi kako na to na koji način strateški ciljevi održivog razvoja mogu pružiti okvir za politike lokalnog razvoja, tako i na koji način lokalne i regionalne vlasti mogu pružiti podršku postizanju ciljeva kroz aktivnosti po prinicpu „odozo prema gore“. U ovom pogledu, opštinski kapaciteti su ključni za sprovođenje Agende 2030, praćenje realizacije ciljeva na lokalnom nivou i uključivanje, javnog, privatnog i civilnog sektora.

Da bi pružio podršku lokalnim vlastima svojih članica u lokalizaciji strateških ciljeva održivog razvoja, Mreža asocijacija lokalnih vlasti jugoistočne Evrope (NALAS), uz podršku Njemačkog društva za međunarodnu saradnju (GIZ), pripremila je Priručnik. Priručnik će pomoći praktičarima na opštinskom nivou da unaprijede svoja znanja i ojačaju razumijevanje značaja Agende 2030 i dostizanja Strateških ciljeva održivog razvoja na lokalnom nivou, da ih ojača njihove kapacitete da budu promoteri Strateških ciljeva održivog razvoja i kao i da ih podstakne za uključivanje drugih zainteresovanih subjekata.

Priručnik pruža ključne informacije o Strateškim ciljevima održivog razvoja, objašnjavajući uloge opština u njihovom dostizanju i razrađuje mehanizme podizanja svijesti koje opštine mogu koristiti da za približavanje Strateških ciljeva održivog razvoja građanima. Priručnik, takođe, pruža raznolike primjere iz regiona i šire koji ilustruju aktivnosti opština na promovisanju ciljeva i na koji način je to uticalo na blagostanje u njihovim zajednicama.

Priručnik, takođe, sadrži savjete o integisanju Strateških ciljeva održivog razvoja u lokalne strategije i istražuje ulogu asocijacija lokalnih vlasti i NALAS-a u mobilisanju opština za postizanje Strateških ciljeva održivog razvoja.

Agenda-2030-u-mojoj-opstini

Praktični vodič za pisanje projekata za lokalne samouprave Jugoistočne Evrope

Naši Vanja Starovlah, pomoćnica Generalne sekretarke za međunarodnu saradnju i evropske integracije i Darko Mrvaljević, sekretar Odbora za evropske integracije i međunarodnu saradnju, autori su Praktičnog vodiča za pisanje projekata za lokalne samouprave Jugoistočne Evrope, u izdanju NALAS-a – Mreže asocijacija lokalnih vlasti jugoistočne Evrope.

Priručnik je namijenjen zaposlenim u lokalnim samoupravama koji žele da unaprijede svoje kapacitete za apsorpciju EU projekata. Pomoći će im da nauče da identifikuju mogućnosti finansiranja, u pripremi projekata, implementaciji i izveštavanju, ali prije svega, dobiće praktične, primjenljive savjete koje će moći da koriste u svakodnevnom radu sa EU projektima.

„Ovim Vodičem podstičemo vas, lokalne samouprave jugoistočne Evrope, da budete hrabri i kreativni, da inicirate i kreirate rješenja. Budite svjesni svog značaja u stvaranju novih vrijednosti, korišćenju dostupnih mogućnosti i postizanju nekih izvanrednih rezultata. Srećno!“ – poruka je izdavača.

EU-Project-Development-Guide

Publikacije