ADP ZID, u saradnji sa opštinama i uz podršku i učešće predstavnika Ministarstva održivog razvoja i turizma i Zajednice opština Crne Gore, organizuje javne debate o legalizaciji bespravnih objekata koje imaju za cilj da se građani detaljno upoznaju sa benefitima procesa legalizacije, kao i sa procedurama i potrebnom dokumentacijom.

Na debatama je ukazano koje koristi imaju građani od legalizacije bespravnog objekta. Tek procesom legalizacije, građani postaju, sa pravnog aspekta, vlasnici. To dalje znači da tek tada taj objekat može biti u pravnom prometu, može biti predmet nasljeđivanja, kao i predmet hipoteke u bankarskim poslovima. Pored toga, legalizacijom se značajno uvećava tržišna vrijednost objekta, a i u postupku se utvrđuje njegova stabilnost i sigurnost za upotrebu.

Pored detaljno prikazanog hodograma aktivnosti koje vlasnici bespravnih objekata treba da preduzmu tokom procesa legalizacije, predstavljena je i potrebna dokumentacija, kao i način na koji se obezbjeđuje.

Prisutni su upoznati sa visinama naknade za komunalno opremanje građevinskog zemljišta za bespravne objekte, gdje je evidentno da su naknade značajno umanjene u odnosu na naknade za legalne objekte. Naročito su opštine pokazale senzibiletet prema vlasnicima bespravnih objekata osnovnog stanovanja gdje su umanjena od 30-80%.

Najviše pažnje i rasprave među učesnicima debate odnosilo se na legalizaciju stanova koji se nalaze u objektima kolektivnog stanovanja – zgradama. Građani su istakli da je veliki problem u objektima gdje je došlo do prekoračenja i gdje je određeni broj etaža legalan, a pretposljednja i/ili posljednja etaža nelegalna, jer se radi o prekoračenju građevinske dozvole ili dogradnje. U ovoj situaciji potrebno je priložiti elaborat i projekat za cijelu zgradu, a ne samo za dograđeni ili prekoračeni dio, jer se zgrada posmatra kao cjelina. Problem predstavlja to što većina stanara u legalnom dijelu zgrade ne želi da participira u finansiranju postupka legalizacije zbog drugih stanara, a ukoliko se radi o nelegalnosti kompletne zgrade, postoje oni koji takođe ne žele da participiraju u finansiranju i ne žele da pokreću postupak legalizacije, te taj teret moraju da snose samo oni čiji su stanovi nelegalni, tj. oni koji žele da legalizuju iste, pa se dovode u poziciju da oni ne mogu da plate elaborat i projekat za cijelu zgradu, a samim tim, ne mogu ni da legalizuju.

Posebno je ukazano od strane vlasnika bespravnih objekata da po više mjeseci čekaju na ovjeru elaborata geodetskog premjera od strane područnih jedinica Uprave za nekretnine. Takođe je evidentiran problem preopterećenosti licenciranih geodetskih organizacija koje su počele sa odbijaju zahtjeve građana za vršenje geodetskog premjera bespravnih objekata. Tim povodom, dogovoreno je da Zajednica opština upozna sve resorne sekretarijate o mogućnosti korišćenja instituta nepotpunog podneska uređenog Zakonom o upravnom postupku, te da podnosiocima zahtjeva za legalizaciju daje optimalne rokove u kojima će se moći pribaviti elaborat geodetskog premjera i isti biti ovjeren od strane Uprave za nekretnine.

Učesnike debata je, takođe, interesovao vremenski period od kada je i za koja područja bilo neophodno posjedovati građevinsku dozvolu, u smislu odredbe po kojoj se smatra da je bespravni objekat zgrada koja je izgrađena suprotno propisima kojima je u vrijeme izgradnje bila utvrđena obaveza pribavljanja građevinske dozvole. Građani su upoznati da je evidencija katastra nepokretnosti javna evidencija, te da se izvod iz katastra smatra validnim dokazom. Ako u izvodu iz katastra, u dijelu „tereti i ograničenja“ nije navedeno: „nema građevinsku dozvolu“ ili „nema upotrebnu dozvolu“, ima se smatrati da je objekat legalan.

U javnim debatama učestvuju sekretari opštinskih sekretarijata nadležnih za poslove legalizacije, Andrej Milović, stručni saradnik i Aleksandar Šipčić, programski asistent, ispred ADP ZID, Marko Čanović, generalni direktor Direktorata za razvoj stanovanja i Radmila Lainović, rukovoditeljka direkcije, ispred Ministarstva održivog razvoja i turizma i Sanja Živković, sekretarka Odbora za prostorno planiranje, ispred Zajednice opština Crne Gore. Pored panelista, u javnim debatama su učestvovali građani, predstavnici geodetskih organizacija, predstavnici agencija koje se bave prodajom nepokretnosti, kao i predstavnici opština.

Javne debate su tokom maja, juna i početkom jula organizovane u opštinama Bar, Berane, Budva, Danilovgrad, Mojkovac, Kolašin, Kotor, Nikšić, Tivat, Ulcinj, Herceg Novi i Prijestonici Cetinje.